Analiza w projektach e-commerce. 6 praktycznych wskazówek.

Analiza jest ważnym elementem każdego projektu e-commerce, kluczowym dla sukcesu nie tylko samego wdrożenia platformy, ale również jej sprawnego funkcjonowania i dalszego rozwoju.

Prowadzone z sukcesem procesy analityczne wymagają zaangażowania wielu działów, jednak to analitycy grają tu główne skrzypce i to od nich w dużej mierze zależy sukces całej analizy.

Zebraliśmy tutaj kilka praktycznych wskazówek, które mogą okazać się przydatne w procesach analitycznych związanych z wdrożeniem i rozwojem każdej platformy e-commerce.

1. Wykorzystaj sprawdzone narzędzia do wizualizacji modelu biznesowego.

Problemy z analizą biznesową zdarzają się już na jej wczesnym etapie. Na szczęście Istnieje wiele narzędzi i metodologii, które mogą ten etap znacznie uprościć.

Prawdopodobnie najbardziej powszechnym i praktycznymi narzędziami, które pozwalają w skuteczny sposób dokonać analizy są Business Model Canvas i Value Proposition Canvas. Business Model Canvas to narzędzie, które umożliwia zwizualizowanie modelu biznesowego, z kolei Value Proposition Canvas wizualizuje wartość, którą firma dostarcza swoimi produktami i usługami.

Business Model Canvas został wprowadzony przez teoretyka biznesu i konsultanta Alexandra Osterwaldera. Jego szablon składa się z 9 bloków, które pozwalają określić kluczowe obszary firmy, takie jak jej infrastruktura, klienci, oferta i finanse. Pomagają też zdefiniować zależności pomiędzy nimi.

Value Proposition Canva skupia się na dostarczanych wartościach, definiuje produkty i pozwala określić problemy, w rozwiązaniu których firma może pomóc klientowi.
Wykorzystanie tych narzędzi jest dla wielu firm elementarne w procesie analizy projektu e-commerce. Ich szablony można pobrać ze strony Strategyzer.

2. Określasz cele analizy? Rób to SMART, czyli mądrze.

Jak umiejętnie określać i realizować cele? W odpowiedzi na to pytanie pomoże SMART.

Metodologia SMART ma swoje źródło w koncepcji zarządzania przez cele, wprowadzonej przez Petera Druckera. SMART to akronim od 5 liter cech prawidłowego wyznaczania celów.

Według tej metodologii cele powinny być:

konkretne (S - specific) - jasno zdefiniowane i odnosić się do konkretnego obszaru, który ma zostać usprawniony,

mierzalne (M - measurable) - sformułowane w sposób, który umożliwia określenie ich postępów w czasie,

osiągalne (A - achievable) - możliwe do realizacji przez zespół lub osobę, której realizacja celu została powierzona,

istotne (R - relevant) - cele powinny być istotne z punktu widzenia organizacji i osoby, która je realizuje,

określone w czasie (T - Time-bound) - cele powinny być możliwe do zamknięcia w czasie.

Z biegiem czasu powstały alternatywne wersje metodologii SMART, które przypisują inne określenia do akronimów lub rozszerzają je do słowa SMARTER.

Jak wykorzystać metodologię SMART w praktyce? Oto przykład, który obrazuje jak można to zrobić:

S: Chcę zwiększyć swoje zyski.

M: Chcę zwiększyć sprzedaż kurtek o 20%.

A: W tej chwili sprzedajemy 1000 kurtek miesięcznie, chcemy sprzedawać ich 1200.

R: Chcę zwiększyć ilość sprzedanych kurtek, ponieważ generujemy na nich wysoką marżę.

T: Chcę osiągnąć ten wzrost w przeciągu 6 miesięcy od wprowadzenia nowego systemu.

Niezależnie od tego, jaką wersję metodologii SMART przyjmiemy, na pewno pomoże nam ona w prawidłowym wyznaczeniu celów, a to z kolei przełoży się na większą szansę ich osiągnięcia.

3. Zdefiniuj minimalny zakres wymagań, który pozwoli Ci osiągnąć cel.

Określenie MVP (Minimum Viable Product), czyli produktu o minimalnym zakresie funkcjonalności, pozwala ograniczyć niepotrzebne koszty i ryzyko związane z opracowywaniem niewłaściwego produktu. MVP pozwala testować hipotezy, eliminować niepotrzebne elementy oraz przyspieszyć możliwość przekazania koncepcji produktu klientom.

MVP zawiera w sobie najmniejszą możliwą ilość funkcji lub wymagań potrzebną do tego, aby produkt trafił do interesariuszy oraz klientów w jak najkrótszym czasie. Tworząc MVP skupiamy się na kluczowych, podstawowych cechach produktu i niczym więcej. Kolejne funkcje są rozwijane w czasie, wraz z otrzymywaniem uwag ze strony docelowych użytkowników i opiekunów projektu.

MVP jest szczególnie istotne w projektach, na które przeznaczony jest mniejszy budżet lub które muszą być dostarczone w szybkim czasie. Umożliwia podejście do projektu w sposób iteracyjny, gdyż zakłada zbieranie i analizowanie uwag przed wprowadzaniem kolejnych funkcji i dalszym rozwojem systemu.

Przykładem MVP w e-commerce może być karta produktu, która posiada tylko podstawowe, kluczowe informacje. Spełnia ona wszystkie wymagania potrzebne do tego, aby móc rozpocząć sprzedaż. Z biegiem czasu może być rozszerzana o filmy, zdjęcia 360° czy rekomendacje powiązanych produktów. Wdrożenie tych funkcji mogłoby przeciągnąć rozpoczęcie sprzedaży w czasie, a nie jest dla niej krytyczne.

4. Pamiętaj o dobrych user stories

Tworzenie dobrych user stories (z ang. historyjek użytkownika) jest podstawą analizy prowadzonej w metodologii SCRUM.

Will Wake opisał na swoim blogu 6 kluczowych założeń dobrych historyjek, zamykając je w akronimie INVEST.

Dobre user story powinno być:

niezależne (I - independent) - nie powinno pokrywać się z innymi user stories, aby mogło być wdrażane niezależnie, bez względu na przebieg innych historyjek,

negocjowalne (N - negotiable) - powinno być wypadkową rozmów między developerami i klientem i możliwe do zmiany w czasie według ustaleń zespołu. Najważniejszy jest wynik, bez względu na drobne niuanse,

wartościowe (V - valuable) - przede wszystkim w odniesieniu do klienta,

szacowalne (E - estimable) - user story powinno być możliwe do oszacowania w czasie, co umożliwi odpowiednie nadanie priorytetów i określenie kosztów jego wdrożenia,

małe (S - small) - innymi słowy na tyle niewielkie, by jego wdrożenie mogło być zamknięte w możliwie krótkim czasie oraz pozwoliło na uniknięcie niepotrzebnej złożoności,

testowalne (T- testable) - poprawność jego wdrożenia powinna być możliwa do zweryfikowania.

Ciekawe rozszerzenie tego wątku można znaleźć na blogach XP123 oraz Agile for All

5. Twórz persony i buduj ścieżki, aby lepiej analizować zachowania klientów.

Alan Cooper, ojciec języka programowania Visual Basic w swojej książce “Wariaci rządzą domem wariatów. Dlaczego produkty wysokich technologii doprowadzają nas do szaleństwa i co zrobić, żeby tego uniknąć” opisał persony jako proces wymyślania fikcyjnych klientów i tworzenia produktów z myślą o nich.

Persona to archetyp wzorcowego użytkownika Twojego systemu. Wyznaczenie persony umożliwia projektowanie systemu e-commerce, który będzie odpowiadał na wymagania Twoich docelowych klientów. Istnieje wiele matryc persony klienta, obejmujących różne cechy.

Jako wsparcie dla budowy persony klienta można wykorzystać media społecznościowe (kto śledzi moją markę?), dane sprzedażowe (kto kupuje?), czy dedykowane ankiety. Analizę można prowadzić zarówno wśród swoich klientów, jak i działań konkurencji.

Optinmonster zebrał różne wzory matryc do przygotowywania persony klienta.

Tutaj można przeczytać więcej o samej genezie person.

6. Definiujesz problem? 5 razy zapytaj “dlaczego?”

“5 whys” (z ang. 5 dlaczego, inaczej: 5 Whys, 5W) jest jedną z metod pozwalających na wykrywanie problemów. Jest to zasada, którą stosujemy w celu ustalenia podstawowej przyczyny problemu. Zadawanie kilku pytań „Dlaczego?” pozwala dojść do źródła zakłóceń, gruntownie zbadać ich przyczynę i skupić się na ich skutecznym rozwiązywaniu. Dzięki zadawaniu pytań „Dlaczego?” problem staje się bardziej zrozumiały, przez co podstawowa przyczyna jego powstania jest łatwiejsza do zidentyfikowania i wyeliminowania.

Analiza 5 Whys pozwala odpowiedzieć na następujące pytania:

Dlaczego powstał problem?
Dlaczego go nie zauważyliśmy?
Jak go rozwiązać?

Przykład zastosowania metodologii 5W w e-commerce może być następujący:

Problem: Obroty w naszym sklepie spadają.

Dlaczego obroty w sklepie spadają?

Klienci u nas nie kupują.

Dlaczego?

Sklep nie zapewnia dobrych doświadczeń zakupowych.

Dlaczego?

Sklep działa bardzo wolno.

Dlaczego?

Nie mamy technologii PWA.

Dlaczego?

Nasza platforma e-commerce jest przestarzała.

Oczywiście cykl pytań może być rozciągnięty na kolejne “dlaczego?”, ale zwyczajowo 5 powinno być liczbą wystarczającą do znalezienia źródła problemu. Podobnie jak w przypadku innych opisanych metodologii, metodologia 5W ma dużo wariacji, takich jak 5W5H czy 5W2H. Jeżeli jednak nigdy nie korzystaliśmy z tej metody, warto zacząć od podstaw.

Nie ma uniwersalnych rozwiązań. Znajdź własne!

Istnieje wiele różnych metodologii. Jedne z nich sprawdzą się w Twoim przypadku lepiej, inne gorzej. Kluczem jest zbudowanie odpowiedniego warsztatu, który umożliwi wybranie tych odpowiednich. Niezależnie od finalnych preferencji, znajomość każdej z zaprezentowanych metod będzie dobrą bazą umiejętności dla osób zaangażowanych we wdrażanie i utrzymywanie systemów e-commerce, ze szczególnym naciskiem na warstwę analityczną.

Zdjęcie: Clint Adair na Unsplash